Jakie dokumenty potwierdzają prawo do zasiłku macierzyńskiego?

• Dokumentowanie prawa do zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego 
• Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego 
• Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego 
• Przekazanie do ZUS wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu ubezpieczenia 
• Zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego 

Publikujemy poniżej aktualne (na sierpień 2023 r.) wyjaśnienia ZUS w tym temacie zawarte w obszernym komentarzu do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Dokumentowanie prawa do zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego 

Dowodem stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego jest: 
1) zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku określające przewidywaną datę porodu – za okres przed porodem; 
2) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika składek albo przez ZUS za zgodność z oryginałem – za okres od dnia porodu. 

Urodzenie dziecka za granicą

Dowodem stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka podczas pobytu za granicą jest: 
1) zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza określające przewidywaną datę porodu, zawierające nazwę zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza, opatrzone datą wystawienia i podpisem lekarza – za okres przed porodem; 
2) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub zagraniczny akt urodzenia dziecka lub ich kopia potwierdzona przez płatnika składek albo przez ZUS za zgodność z oryginałem – za okres od dnia porodu. 

Dokumenty wystawione za granicą powinny być przez ubezpieczonego przedłożone wraz z tłumaczeniem na język polski. Zasada ta nie ma zastosowania w odniesieniu do zaświadczeń lekarskich oraz aktów urodzenia dziecka wystawionych na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Islandia, Norwegia, Liechtenstein) lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz państw stron umów międzynarodowych w zakresie zabezpieczenia społecznego, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (Ukraina, Macedonia, Mongolia, Izrael, Turcja, Serbia, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina), w języku urzędowym tych państw. 

Przyjęcie dziecka na wychowanie i wystąpienie do sądu o przysposobienie (adopcja)

Dowodem do wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu z wnioskiem o jego przysposobienie jest: 
1) zaświadczenie sądu opiekuńczego o dacie wystąpieniu do sądu z wnioskiem o przysposobienie dziecka, zawierające także datę urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS, lub kopia wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, zawierającego datę urodzenia dziecka, z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu; 
2) oświadczenie ubezpieczonego o dacie przyjęcia dziecka na wychowanie; 
3) decyzja ostateczna o odroczeniu obowiązku szkolnego lub jej kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS, w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka, wobec którego podjęto taką decyzję. 

Rodzina zastępcza

Dowodem do wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie w ramach rodziny zastępczej jest: 
1) prawomocne orzeczenie sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej lub umowa cywilnoprawna zawarta pomiędzy rodziną zastępczą a starostą albo ich kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS; 
2) dokument potwierdzający wiek dziecka; 
3) decyzja ostateczna o odroczeniu obowiązku szkolnego lub jej kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS, w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka, wobec którego podjęto taką decyzję. 

Zasiłek macierzyński za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego

Dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży, z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo śmierci pracodawcy są: 
1) zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku stwierdzające stan ciąży w okresie zatrudnienia; 
2) świadectwo pracy lub inny dokument potwierdzający wygaśnięcie stosunku pracy z powodu śmierci pracodawcy albo rozwiązanie stosunku pracy z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy;
3) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS. 

Dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w wyniku rozwiązania stosunku pracy z naruszeniem przepisów prawa, są: 
1) zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku stwierdzające stan ciąży w okresie zatrudnienia; 
2) prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu stosunku pracy z naruszeniem przepisów prawa; 
3) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS. 

Rezygnacja matki z zasiłku macierzyńskiego na rzecz ojca dziecka

Ubezpieczona będąca pracownicą do wniosku w sprawie rezygnacji z urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego, a ubezpieczona niebędąca pracownicą, do wniosku w sprawie rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego, zawierającego datę od której rezygnuje ona z pobierania zasiłku macierzyńskiego, po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni po porodzie, przedkłada oświadczenie, od kiedy ubezpieczony ojciec dziecka będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego. W przypadku pracownicy, której zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS wymagane jest dodatkowo zaświadczenie pracodawcy o dacie zaprzestania korzystania z urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. 

Dowodem stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego ubezpieczonemu ojcu dziecka, w przypadku skrócenia przez ubezpieczoną matkę dziecka okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni po porodzie jest odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo ZUS albo dokumenty wskazane w dwóch poniższych punktach (pkt 219 i 220) - w razie przyjęcia dziecka na wychowanie, oraz zaświadczenie płatnika zasiłku matki dziecka o: 
1) okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka oraz o okresie przysługującego jej zasiłku macierzyńskiego; 
2) stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński przysługiwał ubezpieczonej matce dziecka - zawierające imię, nazwisko i numer PESEL ubezpieczonej matki dziecka albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano jej numeru PESEL. 

Śmierć matki lub porzucenie przez nią dziecka

W przypadku śmierci matki lub porzucenia przez nią dziecka, dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego ubezpieczonemu ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, są: 
1) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo ZUS albo dokumenty wymienione w pkt. 219 i 221 – w razie przyjęcia dziecka na wychowanie; 
2) oświadczenie ubezpieczonego zawierające odpowiednio informację o śmierci matki dziecka albo o porzuceniu dziecka przez matkę; 
3) zaświadczenie płatnika zasiłku matki dziecka o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka oraz o okresie przysługującego jej zasiłku macierzyńskiego i stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński przysługiwał ubezpieczonej matce dziecka, zawierające imię, nazwisko i numer PESEL ubezpieczonej matki dziecka albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano jej numeru PESEL – w razie podlegania przez matkę ubezpieczeniu chorobowemu. 
(pkt 219)

Rezygnacja z pobierania zasiłku macierzyńskiego przez matkę niepełnosprawną w stopniu znacznym lub niezdolną do samodzielnej egzystencji

Dokumentami niezbędnymi do zaniechania wypłaty zasiłku macierzyńskiego w związku z rezygnacją z pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym, są: 

1) oświadczenie ubezpieczonej, od kiedy ubezpieczony ojciec dziecka albo inny ubezpieczony członek najbliższej rodziny będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego; 
2) zaświadczenie pracodawcy o dacie zaprzestania korzystania z urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego – w przypadku pracownicy, której zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS; 
3) wniosek ubezpieczonej zawierający datę, od której rezygnuje ona z pobierania zasiłku macierzyńskiego – w przypadku ubezpieczonej niebędącej pracownikiem; 
4) prawomocne orzeczenie o niezdolności ubezpieczonej matki dziecka do samodzielnej egzystencji wydane przez lekarza orzecznika ZUS, komisję lekarską ZUS, lekarza rzeczoznawcę KRUS lub komisję lekarską KRUS zwane dalej „orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji” lub prawomocne orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym wydane przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zwane dalej „orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym” lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS. 
(pkt 220)

Dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonemu ojcu dziecka albo innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, jeżeli matka dziecka legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym są: 
1) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo ZUS albo dokumenty wymienione w pkt. 219 - 220 – w razie przyjęcia dziecka na wychowanie oraz 
2) orzeczenie o niezdolności matki dziecka do samodzielnej egzystencji lub orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo ZUS; 
3) zaświadczenie płatnika zasiłku matki dziecka o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka oraz o okresie przysługującego jej zasiłku macierzyńskiego i stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński przysługiwał ubezpieczonej matce dziecka, zawierające imię, nazwisko i numer PESEL ubezpieczonej matki dziecka albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano jej numeru PESEL – w razie podlegania przez matkę ubezpieczeniu chorobowemu. 
(pkt. 221)

Przerwanie wypłaty zasiłku macierzyńskiego matce za okres jej pobytu w szpitalu lub innej placówce leczniczej – wypłata na rzecz ojca

Podstawą przerwania wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonej matce dziecka za okres pobytu w szpitalu lub innej placówce leczniczej są: 
1) zaświadczenie o dacie przyjęcia ubezpieczonej matki dziecka do szpitala lub innej placówki leczniczej, wystawione w tej placówce, albo jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS oraz 
2) oświadczenie ubezpieczonej, od kiedy ubezpieczony ojciec dziecka albo inny ubezpieczony członek najbliższej rodziny będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego; 
3) zaświadczenie pracodawcy o dacie zaprzestania korzystania z urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego – w przypadku ubezpieczonej będącej pracownicą, której zasiłek wypłaca ZUS. 
(pkt. 222)

Dokumentami do wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonemu ojcu dziecka albo innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, w przypadku gdy matka dziecka przerwała pobieranie zasiłku macierzyńskiego z powodu pobytu w szpitalu lub innej placówce leczniczej, są: 
1) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika składek lub przez ZUS za zgodność z oryginałem albo dokumenty wymienione w pkt. 219 - 220 – w razie przyjęcia dziecka na wychowanie; 
2) zaświadczenie wystawione przez szpital lub inną placówkę leczniczą o dacie przyjęcia ubezpieczonej matki dziecka do tej placówki – wystawione w tej placówce; 
3) zaświadczenie płatnika zasiłku matki dziecka o: a)okresie przysługującego i wypłaconego matce dziecka zasiłku macierzyńskiego, b)stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński przysługiwał ubezpieczonej matce dziecka - zawierające imię, nazwisko i numer PESEL ubezpieczonej matki dziecka albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano jej numeru PESEL; 
4) zaświadczenie wystawione przez szpital lub inną placówkę leczniczą o dacie wypisania ubezpieczonej matki dziecka z tej placówki. 
(pkt. 223)

W celu uzyskania przez ubezpieczoną matkę dziecka zasiłku macierzyńskiego za okres po przerwie w pobieraniu zasiłku spowodowanej pobytem w szpitalu lub innej placówce leczniczej, ubezpieczona przedkłada zaświadczenie płatnika zasiłku ubezpieczonego ojca dziecka lub innego ubezpieczonego członka najbliższej rodziny o okresie, za który zasiłek macierzyński został wypłacony, zawierające imię, nazwisko i numer PESEL ubezpieczonego albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL. 
(pkt. 224)

Zasiłek macierzyński dla ojca dziecka, gdy matka podejmuje zatrudnienie na przynajmniej pół etatu

Dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego ubezpieczonemu ojcu dziecka z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w związku z podjęciem przez matkę dziecka, nieposiadającą tytułu do objęcia ubezpieczeniem chorobowym, zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, są: 
1) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo ZUS albo dokumenty wymienione w pkt. 219 - 220 – w razie przyjęcia dziecka na wychowanie; 
2) zaświadczenie pracodawcy o okresie zatrudnienia i wymiarze czasu pracy matki dziecka zawierające jej imię, nazwisko i numer PESEL albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL lub oświadczenie matki dziecka o dacie podjęcia zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy zawierające jej imię, nazwisko i numer PESEL albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL oraz nazwę i NIP pracodawcy; 
3) oświadczenie, w którym ubezpieczony: 
a) wskazuje datę, od której ma zamiar pobierać zasiłek macierzyński, przypadającą w okresie trwania zatrudnienia matki dziecka, 
b) zobowiązuje się poinformować płatnika zasiłku o ustaniu zatrudnienia matki dziecka, jeżeli ustało ono w czasie pobierania przez ubezpieczonego ojca dziecka zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego. 
(pkt 225)

Do wniosku w sprawie przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego dla ubezpieczonego - rodzica dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin ,,Za życiem'' (Dz. U. z 2020 r. poz. 1329 oraz z 2022 r. poz. 2140), dołącza się oświadczenie tego ubezpieczonego o posiadaniu przez dziecko takiego zaświadczenia. 

Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego 

Do przyznania ubezpieczonemu będącemu pracownikiem prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego niezbędne jest wystąpienie do pracodawcy z pisemnym wnioskiem o udzielenie takiego urlopu. Do wniosku powinno być dołączone oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka z urlopu rodzicielskiego w okresie wskazanym we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z tego urlopu w okresie objętym wnioskiem albo potwierdzone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopię takiego oświadczenia – w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS. 
(pkt. 227)

Jeżeli o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego występuje ubezpieczony będący pracownikiem, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS, który pobierał zasiłek macierzyński za okres bezpośrednio poprzedzający wnioskowany okres (np. gdy o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego występuje matka dziecka po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego), niezbędne jest także zaświadczenie pracodawcy o okresie udzielonego urlopu rodzicielskiego oraz zaświadczenie pracodawcy o okresie i wymiarze czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego zawierające informację, czy i w jakim wymiarze pracownik będzie wykonywał pracę w okresie urlopu rodzicielskiego wydłużonego zgodnie z art. 182^1f Kodeksu pracy. 
(pkt. 228)

Aby uzyskać zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, osoba ubezpieczona niebędąca pracownikiem, pobierająca zasiłek macierzyński za okres po ustaniu ubezpieczenia albo w czasie urlopu wychowawczego, występuje w terminie przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku macierzyńskiego za wskazany okres z wnioskiem w tej sprawie do płatnika zasiłku. We wniosku wskazuje okres, w jakim zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego. Do wniosku powinno być dołączone oświadczenie ubezpieczonego o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego w okresie wskazanym we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego w okresie objętym wnioskiem. 
(pkt. 229)

Gdy o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego występuje ubezpieczony drugi z rodziców dziecka, który nie pobierał zasiłku macierzyńskiego za okres bezpośrednio poprzedzający wnioskowany okres (m. in. gdy o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego występuje ojciec dziecka po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez matkę dziecka), dokumentami, które należy dołączyć do wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego są: 
1) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka albo jego kopia potwierdzona przez płatnika składek albo przez ZUS za zgodność z oryginałem – w razie ubiegania się o zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem się dziecka, albo 
2) oświadczenie ubezpieczonego, kiedy dziecko zostało przyjęte na wychowanie oraz kopia wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, zawierającego datę urodzenia dziecka, z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu, lub zaświadczenie sądu opiekuńczego o wystąpieniu do sądu o przysposobienie dziecka, zawierające datę urodzenia dziecka albo kopia tego zaświadczenia potwierdzona przez płatnika składek albo przez ZUS za zgodność z oryginałem – w razie ubiegania się o zasiłek macierzyński w związku z wystąpieniem o przysposobienie dziecka, albo 
3) prawomocne orzeczenie sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej lub umowa cywilnoprawna zawarta pomiędzy rodziną zastępczą a starostą albo ich kopia potwierdzona przez płatnika składek albo przez ZUS za zgodność z oryginałem oraz dokument potwierdzający wiek dziecka – w razie ubiegania się o zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie w ramach rodziny zastępczej; 
4) decyzja ostateczna o odroczeniu obowiązku szkolnego lub jej kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS, w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka, wobec którego podjęto taką decyzję; 
5) wniosek o zasiłek macierzyński złożony przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku – w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem, osób pobierających zasiłek macierzyński za okres po ustaniu ubezpieczenia albo w czasie urlopu wychowawczego, zawierający okres, w jakim zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego; 
6) oświadczenie ubezpieczonego o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego w okresie wskazanym we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu w okresie objętym wnioskiem albo potwierdzona przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopia takiego oświadczenia – w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS; 
7) zaświadczenie pracodawcy o okresie i wymiarze czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego, zawierające informację, czy i w jakim wymiarze pracownik będzie wykonywał pracę w czasie urlopu rodzicielskiego wydłużonego zgodnie z art. 1821f Kodeksu pracy – w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS; 
8) zaświadczenie płatnika zasiłku drugiego z rodziców dziecka o: 
a) okresie, za który zasiłek macierzyński wypłacono drugiemu z rodziców dziecka, 
b) liczbie części wypłaconego zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, jeżeli drugi z rodziców dziecka korzystał z zasiłku macierzyńskiego za część tego okresu, 
c) stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński przysługiwał drugiemu z rodziców dziecka
 - zawierające imię, nazwisko i numer PESEL tego rodzica dziecka albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL. 
(pkt. 230)

W przypadku rezygnacji z urlopu rodzicielskiego albo jego części, ubezpieczona będąca pracownicą składa pisemny wniosek w tej sprawie, zawierający datę, od której rezygnuje z urlopu. Do wniosku w sprawie rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w całości dołącza swoje oświadczenie, czy ubezpieczony ojciec dziecka będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego za ten okres. W przypadku pracownicy, której zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS niezbędne jest dodatkowo zaświadczenie pracodawcy o terminie zaprzestania korzystania z urlopu rodzicielskiego. 
(pkt. 231)

W przypadku rezygnacji z wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego albo jego części, osoba ubezpieczona niebędąca pracownikiem, składa pisemny wniosek w tej sprawie, zawierający datę, od której rezygnuje z pobierania zasiłku. Do wniosku w sprawie rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w całości dołącza swoje oświadczenie, czy ubezpieczony ojciec dziecka będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego. 
(pkt. 232)

Zasady określone w pkt. 231 - 232 stosuje się odpowiednio w przypadku rezygnacji z urlopu rodzicielskiego albo jego części bądź z pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego albo jego części przez ubezpieczonego ojca dziecka lub inną uprawnioną osobę. 

Dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonemu za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, nieprzypadający bezpośrednio po poprzednim okresie wypłaty zasiłku macierzyńskiego, są: 
1) zaświadczenia poprzednich płatników zasiłku macierzyńskiego o okresie, za który zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego wypłacono ubezpieczonemu, liczbie części wypłaconego zasiłku za okres tego urlopu, okresie, w którym urlop rodzicielski został wydłużony na podstawie art. 182^1f Kodeksu pracy oraz stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński został wypłacony, oraz oświadczenie ubezpieczonego, w którym informuje czy drugi z rodziców dziecka pobierał zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego lub 
2) oświadczenie ubezpieczonego, zawierające NIP i nazwy płatników zasiłku oraz informacje o okresie, za który wypłacono zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, liczbie części wypłaconego zasiłku za okres tego urlopu, okresie, w którym urlop rodzicielski został wydłużony na podstawie art. 182^1f Kodeksu pracy, stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński został wypłacony oraz czy drugi z rodziców dziecka pobierał zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego; 
3) zaświadczenie płatnika zasiłku o okresie, za który zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego wypłacono drugiemu z rodziców dziecka, liczbie części wypłaconego zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, okresie, w którym urlop rodzicielski został wydłużony na podstawie art. 182^1f Kodeksu pracy oraz stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński został wypłacony drugiemu z rodziców dziecka, zawierające imię, nazwisko, numer PESEL tego rodzica albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL lub oświadczenie drugiego z rodziców dziecka zawierające powyższe dane i wskazujące NIP i nazwę płatnika. 

W zakresie dokumentowania prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w razie śmierci jednego z rodziców dziecka, porzucenia dziecka przez tego rodzica dziecka, legitymowania się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym, pobytu rodzica dziecka pobierającego zasiłek macierzyński w szpitalu lub innej placówce leczniczej albo podjęcia przez matkę dziecka nieposiadającą tytułu do objęcia ubezpieczeniem chorobowym zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, stosuje się odpowiednio zasady określone wyżej w pkt. 220 - 226. 

Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego 

Dokumentami niezbędnymi do wypłaty kwoty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego do wysokości świadczenia rodzicielskiego są: 
1) oświadczenie ubezpieczonego, w którym wskazuje czy zasiłek macierzyński przysługuje mu z więcej niż jednego tytułu, a jeżeli tak oraz gdy zasiłki są wypłacane przez płatników składek, wskazuje także który płatnik składek jest zobowiązany do wypłacenia kwoty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego oraz potwierdza, że podwyższenie zasiłku macierzyńskiego nie jest pobierane z innego tytułu; 
2) zaświadczenia pozostałych płatników zasiłku za miesiąc, w którym przysługuje podwyższenie zasiłku do kwoty świadczenia rodzicielskiego, zawierające informacje o okresie przysługującego zasiłku oraz o miesięcznej kwocie zasiłku po pomniejszeniu o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz za miesiące, w których nastąpiła zmiana kwoty przysługującego zasiłku macierzyńskiego i jego okresie.

Przekazanie do ZUS wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu ubezpieczenia 

W celu wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia następnego po ustaniu ubezpieczenia, płatnik składek powinien przekazać do ZUS: 
1) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka albo jego kopię potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo ZUS, albo dokumenty wymienione wyżej w pkt. 219 - 220 – w razie przyjęcia dziecka na wychowanie; 
2) potwierdzoną za zgodność z oryginałem kopię wniosku o udzielenie odpowiednich urlopów – w przypadku ubezpieczonych będących pracownikami albo wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego – w przypadku ubezpieczonych niebędących pracownikami; 
3) potwierdzoną za zgodność z oryginałem kopię oświadczenia o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka z urlopu rodzicielskiego w okresie wskazanym we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z tego urlopu w okresie objętym wnioskiem albo potwierdzone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopię oświadczenia – złożonego dla celów udzielenia urlopu rodzicielskiego – w przypadku ubezpieczonych będących pracownikami lub wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego – w przypadku ubezpieczonych niebędących pracownikami; 
4) informację o stawce procentowej wypłacanego zasiłku macierzyńskiego, o ile informacja taka nie została zawarta w zaświadczeniu płatnika składek (Z-3 albo Z-3a); 
5) dokument potwierdzający datę zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej, w przypadku wniosku o zasiłek macierzyński ubezpieczonych niebędących pracownikami.

Zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego 

Do przyznania ubezpieczonemu będącemu pracownikiem prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego niezbędne jest wystąpienie do pracodawcy z pisemnym wnioskiem o udzielenie takiego urlopu. 

W celu uzyskania zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony w Kodeksie pracy jako okres urlopu ojcowskiego, osoba ubezpieczona niebędąca pracownikiem występuje z wnioskiem w tej sprawie do płatnika zasiłku. We wniosku wskazuje datę, od której zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego. Wniosek jest składany przed terminem rozpoczęcia korzystania z zasiłku. 

Do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego, wymagane są dodatkowo: 1) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika składek albo ZUS za zgodność z oryginałem – w razie ubiegania się o zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem się dziecka; 2) prawomocne postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika składek albo przez ZUS za zgodność z oryginałem – w razie ubiegania się o zasiłek macierzyński w związku z przysposobieniem dziecka; 3) oświadczenie ubezpieczonego, czy zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego został pobrany z innego tytułu.

 

Źródło: Komentarz ZUS do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - wybrane zagadnienia (sierpień 2023 r.).