Zatrudnienie młodocianych

• Kim jest młodociany na gruncie Kodeksu Pracy? 
• Czy młodociani mogą wykonywać wszelkiego rodzaju prace? 
• Czym jest praca lekka młodocianych? 
• Kto ustala wykaz prac lekkich?
• Jakie są  prac wzbronionych młodocianym?
• Co powinna zawierać umowa o pracę zawarta z młodocianym?

Kim jest młodociany na gruncie Kodeksu Pracy? 

Młodocianym w rozumieniu ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm., dalej: kp) jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. W Polsce dozwolone jest zatrudnianie młodocianych, jednak po spełnieniu kilku warunków. Przepisy generalnie wskazują, że co do zasady zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat. Co ciekawe, możliwe jest zatrudnianie także młodszych osób, niż w wieku 15 lat, ponieważ dozwolona jest praca dzieci.

Autopromocja

Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i:

• wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka
• a także zezwolenia właściwego inspektora pracy.

Czy młodociani mogą wykonywać wszelkiego rodzaju prace? 

Nie, młodociani nie mogą wykonywać wszelkiego rodzaju prac. Mogą być zatrudnieni jeżeli:

• ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową;
• przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

Generalnie młodociani mogą być zatrudnieni w ramach:

1. przygotowania zawodowego, przyuczenia do wykonywania danej pracy w ramach szkoły branżowej do któtrej uczęszczają, np. jako przyszli fryzierzy, kelnerzy, mechanicy, pracownicy obsługi hotelowej czy w ramach gastronomii.
2. W innym celu niż przygotowanie zawodowe, tj. młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.

Czym jest praca lekka młodocianych? 

Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

Kto ustala wykaz prac lekkich?

Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym. Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie. Co bardzo ważne pracodawca jest obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed dopuszczeniem go do pracy.

Jakie są  prac wzbronionych młodocianym?

Poniżej wskazane są przykładowe prace wzbronione młodocianym, jednak trzeba wiedzieć, że wyjątkowo zezwala się na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy niektórych rodzajach prac wzbronionych młodocianym, jeżeli jest to niezbędne do odbycia przygotowania zawodowego młodocianych. Jednak musi się to odbywać ze szczególnym poszanowaniem BHP, w ściśle określonych w rozporządzeniu warunkach (np. liczba godzin takiej pracy - w zależności od specyfiki pracy).

PRZYKŁADOWY WYKAZ PRAC WZBRONIONYCH MŁODOCIANYM:

1. Prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, wymuszoną pozycją ciała, np. prace wykonywane w pozycji pochylonej lub w przysiadzie; prace wykonywane w pozycji leżącej, na boku lub na wznak, w tym w szczególności przy naprawach pojazdów mechanicznych, prace wykonywane na kolanach, w tym w szczególności przy ręcznym cyklinowaniu podłóg, przy pracach brukarskich i posadzkarskich.
2. Prace zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu, np. prace związane z produkcją, sprzedażą i konsumpcją wyrobów alkoholowych, w tym obsługa konsumentów w zakładach gastronomicznych; prace związane z produkcją, sprzedażą i reklamą wyrobów tytoniowych; prace związane z ubojem i obróbką poubojową zwierząt; obsługa zakładów kąpielowych i łaźni; prace rakarzy (osoby wyłapujące np. bezdomne psy); prace przy sztucznym unasiennianiu zwierząt; prace w szpitalach (oddziałach) dla nerwowo i psychicznie chorych.
3. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych.
4. Prace stwarzające zagrożenia wypadkowe, np. prace masarskie i kucharskie, przy wykrawaniu elementów na mięsa drobne, rozbiorze uzupełniającym i obróbce elementów mięsnych; prace przy filetowaniu ryb; prace przy budowie, naprawie i utrzymaniu nawierzchni kolejowej, prace kierowcy pojazdu silnikowego; prace marynarzy i rybaków; prace przy obsłudze ciągników i samojezdnych maszyn rolniczych.
5. Prace w warunkach mogących stanowić nadmierne obciążenie psychiczne, w szczególności: wymagające odbioru i przetwarzania dużej liczby lub szybko po sobie następujących informacji i podejmowania decyzji mogących spowodować groźne następstwa, szczególnie w sytuacjach przymusu czasowego, w tym związane z obsługą urządzeń sterowniczych; wymuszone przez rytm pracy maszyn i wynagradzane w zależności od osiąganych rezultatów; prace pokojowych w domach wczasowych i turystycznych, pensjonatach i hotelach, w tym hotelach robotniczych; udział w występach tancerzy w zakładach gastronomicznych.

Co powinna zawierać umowa o pracę zawarta z młodocianym?

Umowa o pracę powinna być w formie pisemnej, umowa w celu przygotowania zawodowego powinna określać w szczególności:

Autopromocja

Dokumentacja i oświadczenia związane z pracą zdalną – wzory dokumentów dla każdej formy pracy zdalnej

Sprawdź

1. strony umowy (w tym przedstawiciela ustawowego, opiekuna prawnego);
2. rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy);
3. czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego;
4. sposób dokształcania teoretycznego;
5. wysokość wynagrodzenia.

To są obligatoryjne elementy, oczywiście szczegóły mogą być dookreślone.